1. gr.

Bankadagur: Virkur afgreiðsludagur viðskiptabanka og sparisjóða frá mánudegi til föstu­dags.

Greiðslukerfi: Formlegt fyrirkomulag þriggja eða fleiri þátttakenda sem byggist á sam­eigin­legum reglum og stöðluðu fyrirkomulagi við framkvæmd greiðslufyrirmæla milli þeirra, enda hafi a.m.k. einn þátttakendanna aðalskrifstofu sína hér á landi, og greiðslu­kerfið fullnægir þeim kröfum sem gerðar eru og það hefur verið viðurkennt og tilkynnt í samræmi við lög nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla í greiðslukerfum.

Hámarksjöfnunarstaða: Hámarksfjárhæð (heimild) sem þátttakandi má skulda vegna greiðslujöfnunar í jöfnunarkerfi.

Heimildarlás: Búnaður sem hindrar framkvæmd greiðslufyrirmæla þátttakanda ef há­marks­heimildarstöðu hans er náð.

Jöfnunarkerfi: Greiðslukerfi sem tekur við beiðnum frá þátttakendum um framkvæmd fyrir­mæla um greiðslur frá einum þátttakanda til annars innan kerfisins. Greiðslukerfið jafnar greiðslur, þ.e. umbreytir mörgum kröfum eða skuldbindingum í eina (nettó)kröfu eða (nettó)skuldbindingu um greiðslu eða greiðsluskyldu þátttakenda.

Jöfnunarreikningur: Reikningur þátttakanda í jöfnunarkerfi sem hann notar við stýringu á jöfnunarstöðu sinni.

Jöfnunarstaða: Nettórauntímastaða teljara jöfnunarreiknings þátttakanda gagnvart öllum öðrum þátttakendum í kerfinu.

Stjórn jöfnunarkerfis: Tilgreindur hópur manna sem ber ábyrgð á starfrækslu jöfnunar­kerfis með formlegum hætti, þ.m.t. að starfræksla jöfnunarkerfis sé í samræmi við reglur þessar. Sé félagsform jöfnunarkerfis hlutafélag eða einkahlutafélag telst félags­stjórn vera stjórn jöfnunarkerfisins í skilningi þessara reglna.

Stórgreiðslukerfi: Greiðslukerfi Seðlabanka Íslands sem vinnur úr greiðslufyrirmælum þannig að greiðsla er því aðeins færð út af uppgjörsreikningi greiðanda og inn á uppgjörsreikning móttakanda að næg innstæða sé á reikningi greiðanda eða næg heimild sem samið hefur verið um og tryggð er með fullnægjandi hætti. Greiðsluuppgjör fer fram um leið og greiðsla er færð út af uppgjörsreikningi greiðanda og inn á uppgjörsreikning móttakanda greiðslu (rauntímabrúttóuppgjör).

Stórgreiðslureikningur: Viðskipta- og uppgjörsreikningur þátttakanda í stórgreiðslukerfi.

Uppgjörsreikningur: Stórgreiðslureikningur sem notaður er við uppgjör í greiðslukerfi.

Verðbréfauppgjörskerfi: Kerfi sem staðfestir viðskiptaskilmála vegna verðbréfaviðskipta, reiknar út og ákvarðar réttindi og skyldur vegna viðskiptanna, gerir upp viðskiptin og annast vörslu verðbréfa.

Viðmiðunarverð verðbréfa: Dagslokaverð verðbréfa á síðasta viðskiptadegi fyrir við­miðunar­dag á skipulegum verðbréfamarkaði eða viðurkenndum upplýsingaveitum sem Seðlabankinn hefur samþykkt.

2. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis tekur ákvörðun um aðild nýrra þátttakenda að kerfinu.

Þátttakendur í jöfnunarkerfum geta verið stofnanir, sbr. 2. tl. 2. gr. laga nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla í greiðslukerfum, enda uppfylli þær að öðru leyti kröfur sem stjórn jöfnunarkerfisins gerir til þátttökunnar, sbr. 3. gr. Þátttakendur skulu hafa uppgjörsreikninga í Seðlabankanum og vera jafnframt þátttakendur í stórgreiðslukerfi Seðlabankans.

Um réttindi og skyldur annarra þátttakenda, þ.e. milligönguaðila, uppgjörsaðila, óbeinna þátttakenda og greiðslujöfnunarstöðva, fer eftir lögum nr. 90/1999 og 2. og 3. gr. þessara reglna eftir því sem við á.

Nú uppfyllir þátttakandi ekki lengur skilyrði skv. 2. og 3. gr. og getur þá stjórn jöfnunarkerfis, í samráði við Seðlabankann synjað honum, án fyrirvara eða tilkynningar um frekari þátttöku í jöfnunarkerfinu eða sett honum sérstök skilyrði fyrir frekari þátttöku. Sama á við ef þátttakandi brýtur reglur þessar eða ógnar stöðugleika jöfnunarkerfis. Heimild til þátttöku samkvæmt ákvæði þessu skal ávallt vera tímabundin.

Valdi áframhaldandi þátttaka truflunum, skapar hættu eða ógnar stöðugleika á einhvern hátt er stjórn jöfnunarkerfis heimilt, að höfðu samráði við Seðlabanka Íslands, að útiloka þátttakanda úr kerfinu, án fyrirvara eða tilkynningar.

3. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis skal birta opinberlega skilyrði fyrir þátttöku í kerfinu. Skilyrðin skulu vera til þess fallin að stuðla að öryggi og skilvirkni kerfisins. Þau skulu jafnframt vera aðgengileg, hlutlæg, réttlætanleg og nauðsynleg. Skilyrðin skulu að lágmarki kveða á um að þátttakandi:

Ákvæði 1., 2. og 6. liðar 1. mgr. eiga ekki við um Seðlabanka Íslands.

4. gr.

Greiðslufyrirmæli undir 10 milljónum króna falla undir jöfnunarkerfi. Greiðslufyrirmæli að fjárhæð 10 milljónir króna eða hærri (stórgreiðslumörk) falla undir stórgreiðslukerfi Seðla­bankans. Seðlabankinn getur heimilað þátttakendum stórgreiðslukerfisins að nota stórgreiðslukerfið vegna greiðslufyrirmæla undir stórgreiðslumörkum. Færslur vegna upp­gjörs í jöfnunarkerfi og verðbréfauppgjörskerfi falla undir stórgreiðslukerfi Seðla­banka án tillits til fjárhæðar.

Á meðan stórgreiðslukerfið er lokað getur Seðlabankinn í samráði við stjórn jöfnunar­kerfis kveðið á um lægri fjárhæðarmörk en 10 milljónir króna.

Óheimilt er að skipta niður greiðslufyrirmælum í þeim tilgangi að koma í veg fyrir að þau falli undir stórgreiðslukerfið.

5. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis skal óska eftir viðurkenningu á kerfinu í samræmi við lög nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla í greiðslukerfum. Allar breytingar á viðurkenndum greiðslukerfum skulu kynntar fyrir Seðlabankanum fyrirfram.

6. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis ákveður starfrækslutíma kerfisins í samráði við Seðlabanka Íslands. Uppgjör í jöfnunarkerfi á almennum bankadögum skal eigi fara fram síðar en kl. 17.00 í kjölfar lokunar stórgreiðslukerfis Seðlabankans. Heimilt er að láta fara fram fleiri en eitt uppgjör á dag í jöfnunarkerfum að fengnu samþykki Seðlabankans.

7. gr.

Greiðslufyrirmæli í jöfnunarkerfi teljast þau fyrirmæli þátttakanda, sem kerfið hefur móttekið og staðfest, að tilgreindum móttakanda séu afhentir fjármunir með því að leggja með reikningsfærslu tiltekna fjárhæð inn á reikning lánastofnunar, seðlabanka eða uppgjörsaðila, eða skuldbinda hann eða leysa hann undan skyldu til að inna af hendi greiðslu eins og það hugtak er skilgreint skv. almennum lögskýringum.

Jöfnunarkerfi skal skrá og varðveita nafn, heimilisfang og reikning greiðanda.

8. gr.

Beiðni um framkvæmd greiðslufyrirmæla berst jöfnunarkerfi í gegnum rafræna tengingu þátttakenda við kerfið. Beiðnin getur varðað sérstaka greiðslu eða fleiri greiðslur sem safnað hefur verið saman innan dags.

9. gr.

Greiðslufyrirmæli teljast komin til jöfnunarkerfis þegar það hefur staðfest móttöku þeirra með sannanlegum hætti gagnvart þeim þátttakanda sem fyrirmælin gaf. Halda skal nákvæma tímaskrá yfir móttöku greiðslufyrirmæla til kerfisins og sendingu staðfestingar á móttöku.

10. gr.

Eftir að móttaka greiðslufyrirmæla hefur verið staðfest skv. 9. gr. teljast fyrirmælin bindandi gagnvart þriðja manni og er afturköllun þeirra óheimil eftir það tímamark, sbr. þó 2. mgr.

Nú kemur í ljós að augljós mistök hafa verið gerð við sendingu greiðslufyrirmæla sem hafa verið staðfest skv. 1. mgr. Afturköllun slíkra fyrirmæla með sýnilegri mótfærslu er heimil gagnvart jöfnunarkerfinu innan sama uppgjörsdags svo fremi að ráð­stöfunar­fjárhæð þess reiknings sem greitt var inn á sé nægjanleg til að endurgreiða um­rædda fjárhæð enda hafi bú viðkomandi þátttakanda ekki verið tekið til gjald­þrota­skipta fram til þess tíma. Slík afturköllun fellir úr gildi bindandi réttaráhrif sem höfðu stofnast skv. 1. mgr. vegna fyrirmælanna. Að öðru leyti ber sá þátttakandi sem aftur­kallar greiðslufyrirmæli ábyrgð á réttmæti afturköllunarinnar.

Um réttaráhrif gjaldþrotaskipta eða slita á búi þátttakanda fer samkvæmt lögum nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti, lögum nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla í greiðslu­kerfum og lögum nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki.

11. gr.

Um leið og greiðslufyrirmæli eru framkvæmd er breyting á jöfnunarstöðu þátttakenda skráð í teljara sem er aðgengilegur viðkomandi þátttakendum, Seðlabanka Íslands og stjórn jöfnunarkerfis.

Þátttakendur nota sérstaka jöfnunarreikninga við stýringu á jöfnunarstöðum sínum. Þátt­tak­endur geta lagt fé inn á jöfnunarreikninga sína í því skyni að hækka hámarks­jöfnunarstöðu tímabundið.

12. gr.

Þátttakendur semja um heimild við stjórn jöfnunarkerfis. Þátttakendur geta óskað eftir breytingu á heimild og skulu tilkynningar þar að lútandi berast til stjórnar jöfnunarkerfis og Seðlabankans. Ný heimild tekur gildi þegar Seðlabankinn hefur staðfest að gengið hafi verið frá formlegum tryggingum fyrir nýrri heimild.

Þátttakendur geta hækkað heimild innan dags með því að leggja inn í Seðlabankann viðbótar­tryggingar í formi verðbréfa sem eru hæf til tryggingar fyrir heimildum.

Jöfnunarkerfi skal tryggja að jöfnunarstaða skv. teljara jöfnunarreiknings á hverjum tíma verði ekki hærri en heimild, sbr. ákvæði 2. mgr. 11. gr. um greiðslu inn á jöfnunar­reikninga.

Til að tryggja öruggan og samfelldan rekstur jöfnunarkerfis geta stjórn jöfnunarkerfis og Seðlabankinn krafist tiltekinnar heimildar einstakra þátttakenda.

13. gr.

Á meðan jöfnunarkerfið er opið og stórgreiðslukerfið er lokað getur Seðlabankinn heimilað að hluti af tryggingum þátttakenda vegna stórgreiðslukerfisins sé nýttur í þágu jöfnunarkerfis. Tímabundin rýmkun heimildar í jöfnunarkerfi skal samræmast verðmati yfirfluttra trygginga og miða að því að draga úr líkum á að heimildarlás læsist í jöfnunarkerfi. Sé hluti trygginga stórgreiðslukerfis nýttur með þessum hætti skerðast heimildarstöður samsvarandi í stórgreiðslukerfinu þar til tryggingar hafa verið fluttar yfir að nýju fyrir opnun stórgreiðslukerfis. Ekki er leyfilegt að flytja nema að hámarki 50% af tryggingum þátttakenda í stórgreiðslukerfi yfir í jöfnunarkerfi á meðan stórgreiðslukerfið er lokað.

14. gr.

Berist beiðni til jöfnunarkerfis um greiðslufyrirmæli sem myndu, ef þau yrðu staðfest og framkvæmd, leiða til þess að viðkomandi jöfnunarstaða færi fram úr umsömdu hámarki, er skylt að hafna slíkri beiðni í kerfinu og tilkynna það viðkomandi þátttakendum.

15. gr.

Þátttakendur í jöfnunarkerfi skulu semja um og leggja fram öruggar og fullnægjandi tryggingar í Seðlabanka Íslands fyrir greiðslufalli vegna uppgjörs í kerfinu.

Fjárhæð trygginga hvers þátttakanda, að teknu tilliti til frádrags skal miðuð við að hægt sé að ljúka uppgjöri í samræmi við heimild (hámarksjöfnunarstöðu) viðkomandi þátt­takanda hverju sinni.

Um uppgjörstryggingar fer skv. lögum nr. 46/2005 um fjárhagslegar tryggingar­ráðstafanir.

16. gr.

Eftirfarandi verðbréf gefin út í íslenskum krónum og innlán eru hæf til tryggingar fyrir heimildum í jöfnunarkerfi:

17. gr.

Verðbréf sett til tryggingar skulu uppfylla eftirfarandi skilyrði:

18. gr.

Þátttakandi ábyrgist að verðbréf lögð fram til tryggingar séu veðbanda- og kvaðalaus.

Ekki er heimilt að leggja fram víkjandi skuldabréf til tryggingar.

Verðbréf skulu valin þannig að ekki sé um að ræða verðbréf með lokagjalddaga fyrir lok samningstíma. Séu verðbréf dregin út eða falli í gjalddaga á gildistíma heimildar þátt­takanda í greiðslukerfi eða óski seljandi eftir því að fá þau afhent, skal hann leggja fram ný hæf verðbréf, og skal þá matsverð þeirra vera a.m.k. jafnhátt og matsverð hinna útdregnu eða gjaldföllnu verðbréfa.

Liggi viðmiðunarverð verðbréfa ekki fyrir á skipulegum verðbréfamarkaði eða hjá viður­kenndum upplýsingaveitum sem Seðla­bankinn samþykkir, er ekki hægt að nota viðkomandi verðbréf sem tryggingu nema til komi sérstök ákvörðun Seðlabankans.

Seðlabankinn metur tryggingarhæfi viðkomandi verðbréfa í hverju tilviki fyrir sig. Seðlabankinn áskilur sér rétt til að hafna verðbréfum sem lögð eru fram til tryggingar leiki vafi á að uppfyllt séu skilyrði um tryggingarhæfi þeirra.

19. gr.

Við mat á verðmæti verðbréfa sem lögð eru fram til tryggingar fyrir heimildum í jöfnunar­kerfi skal reikna frádrag frá viðmiðunarverði. Ekkert frádrag reiknast af innstæðu­bréfum Seðlabankans. Frádrag verðbréfa er birt á vefsíðu Seðlabankans í skil­málum um fjárhagslegar tryggingarráðstafanir við Seðlabanka Íslands.

Seðlabankinn getur ef nauðsyn krefur, t.d. vegna markaðsaðstæðna reiknað frekara frádrag en fram kemur í skilmálum bankans.

Seðlabankinn gefur út skilmála um mat á hæfi verðbréfa til tryggingar fyrir heimildum og verðmat þeirra sem birtar eru á vefsíðu bankans.

20. gr.

Þar eð markaðsvirði verðbréfa getur breyst fyrirvaralaust þá endurmetur Seðlabankinn reglulega verðmæti trygginga, sbr. 19. gr. Endurmat trygginga getur leitt til þess að Seðlabankinn krefjist viðbótartrygginga.

Meti Seðlabankinn verðmæti trygginga lægri en heimild þátttakanda og ákvæði reglna skal viðkomandi þátttakandi þegar í stað leggja fram viðbótartryggingar.

Seðlabankinn getur lækkað tímabundið hámarksheimildarstöðu viðkomandi þátttakanda um samsvarandi fjárhæð þar til viðbótartryggingartöku er lokið.

21. gr.

Verðbréf sem lögð eru fram til tryggingar skulu skráð hjá verðbréfamiðstöð sem hlotið hefur starfsleyfi skv. lögum nr. 131/1997 um rafræna eignarskráningu verðbréfa. Heimilt er að leggja fram verðbréf rafrænt skráð í erlendri verðbréfamiðstöð sem Seðlabankinn viðurkennir.

Verðbréf sem skráð eru í íslenskri verðbréfamiðstöð skulu vistuð á VS-reikningi við­kom­andi þátttakanda í Seðlabankanum, og skal sá reikningur jafnframt veðsettur Seðla­bankanum samkvæmt sérstakri yfirlýsingu þar að lútandi.

Séu verðbréf skráð í erlendri verðbréfamiðstöð skulu þau vistuð hjá vörsluaðila (reiknings­stofnun) sem Seðlabankinn viðurkennir.

Um skráningu trygginga fer skv. IV. kafla laga nr. 131/1997 um rafræna eignarskráningu verðbréfa.

22. gr.

Neikvæð staða þátttakenda skal gerð upp í stórgreiðslukerfi án tillits til fjárhæðar.

Við uppgjörsvanefnd í greiðslukerfum getur Seðlabankinn gengið að öllum tryggingum þátt­takanda sem hann hefur sett til tryggingar uppgjöri í greiðslukerfum, óháð því hvort krafan varðar uppgjör á jöfnunar- eða stórgreiðslukerfi.

Seðlabankinn getur innleyst verðbréf sem sett hafa verið til tryggingar og/eða nýtt reiðu­fé á tryggingarreikningi og ráðstafað, án fyrirvara eða tilkynningar, til að ljúka upp­gjöri og eyða skuldastöðu í kerfinu.

23. gr.

Þátttakendur í jöfnunarkerfi skulu hafa yfir að ráða þeim tæknilega búnaði sem stjórn kerfisins skilgreinir á hverjum tíma.

Þátttakendur skulu á hverjum tíma hafa yfir að ráða tryggu eftirlitskerfi með áhættu í tengslum við notkun jöfnunarkerfis og annarra greiðslu- og verðbréfauppgjörskerfa sem þeir eru þátttakendur í.

24. gr.

Þátttakendum er skylt að fylgjast með jöfnunarstöðu sinni eins og hún kemur fram á viðkomandi jöfnunarreikningum og teljurum þeirra í því skyni að koma tímanlega í veg fyrir að beiðni um framkvæmd greiðslufyrirmæla sé hafnað. Þátttakendur og Seðla­bankinn hafa aðgang að jöfnunarreikningum þátttakenda, en stjórn jöfnunarkerfis getur séð stöðu jöfnunarreikninga og teljara.

Hver þátttakandi skal hafa yfir að ráða tæknibúnaði er auðveldar vöktun greiðslustöðu.

25. gr.

Áður en hámarksjöfnunarstöðu er náð ber þeim þátttakanda sem hefur neikvæða stöðu að kappkosta að koma í veg fyrir að framkvæmd greiðslufyrirmæla sé hafnað með því að greiða fé inn á jöfnunarreikning sinn.

26. gr.

Hver þátttakandi skal þróa viðbúnaðaráætlun þar sem gerð er grein fyrir eigin við­brögðum við áföllum í starfsemi jöfnunarkerfisins.

Þátttakandi skal koma sér upp nauðsynlegum varabúnaði, m.a. til að geta tekið á móti tilkynningum um skuld á stórgreiðslureikningi og jöfnunarreikningi ef bilun eða röskun verður á venjulegum samskiptaháttum. Slík tilkynning getur þýtt að hlutaðeigandi þátt­takandi eða aðrir þátttakendur verði að afla sér daglána eða færa laust fé á milli reikninga áður en greiðsluuppgjörið á sér stað. Varabúnaðurinn á enn fremur að tryggja að þátttakanda sé fært að taka ákvörðun um miðlun lauss fjár af eða á eigin reikninga áður en greiðsluuppgjörið á sér stað. Þátttakandi verður einnig að hafa tæknilega getu til að taka við eða miðla lausu fé þótt venjulegar aðferðir bregðist.

27. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis í samráði við þátttakendur kemur á fót og viðheldur viðbúnaðar­áætlunum. Viðbúnaðaráætlanirnar þurfa að vera þess eðlis að grípa megi til þeirra komi til tæknilegra vandamála, heimsfaraldurs eða breyttra markaðsaðstæðna vegna vírusárása, styrjalda, hryðjuverka eða fjármálaáfalls svo dæmi séu tekin. Einnig þurfa að vera til áætlanir sem tryggja nauðsynlegt rekstraröryggi ef upp koma seinkanir, rafmagns­leysi eða önnur tæknileg óhöpp.

Stjórn jöfnunarkerfis skal skipuleggja viðbúnaðaræfingar í samráði við þátttakendur og Seðlabankann. Að jafnaði skal miðað við að viðbúnaðaræfingar séu haldnar einu sinni á ári.

28. gr.

Starfsmenn þátttakenda í jöfnunarkerfi er sinna greiðslumiðlun skulu hljóta nauðsynlega kynningu á kerfinu og þjálfun í notkun þess. Stjórn kerfisins í samráði við þátttakendur og Seðlabankann annast gerð samræmds kynningarefnis vegna kerfisins fyrir starfsmenn er sinna greiðslumiðlun og viðskiptamenn þátttakenda.

29. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis setur þátttakendum gjaldskrá vegna rekstrar og starfsemi kerfisins. Gjaldskrá skal vera gagnsæ og aðgengileg á vefsíðu rekstraraðila kerfisins.

Stjórn jöfnunarkerfis greiðir þóknun fyrir uppgjör jöfnunarkerfis í gegnum stórgreiðslu­kerfi Seðlabankans í samræmi við gildandi gjaldskrá fyrir stórgreiðslukerfið.

30. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis ber ábyrgð á daglegum rekstri kerfisins og ber að tryggja að fullnægjandi hæfni, þekking og búnaður séu til staðar til að reka kerfið í samræmi við gildandi lög og reglur á hverjum tíma.

Seðlabankinn hefur yfirsýn (e. oversight) með starfsemi jöfnunarkerfa að því er varðar öryggi þeirra, skilvirkni og hagkvæmni. Fjármálaeftirlitið annast eftirlit (e. supervision) með framkvæmd einstakra þátttakenda á reglum um jöfnunarkerfi.

31. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis og/eða einstakir þátttakendur skulu veita Seðlabanka Íslands og Fjármálaeftirlitinu allar umbeðnar upplýsingar varðandi framkvæmd þessara reglna og tilkynna þeim um öll mikilsverð tilvik sem kunna að raska eða hafa raskað starfsemi kerfisins.

Þátttakendur skulu miðla upplýsingum um þátttöku sína í jöfnunarkerfinu til þeirra sem þess óska og hafa lögmætra hagsmuna að gæta og um helstu reglur sem gilda um starfsemi kerfisins.

Stjórn jöfnunarkerfis auglýsir í Lögbirtingablaði hverjir eru þátttakendur í kerfinu. Auglýsa skal að nýju ef breytingar verða á þátttöku.

32. gr.

Stjórn jöfnunarkerfis getur sett verklagsreglur fyrir þátttakendur og birt á viðeigandi hátt, t.d. á vefsíðu sinni, þar sem nánar er kveðið á um starfsemi kerfisins, þátttökuskilyrði, útilokun þátttöku, kröfur um tæknibúnað, framkvæmd greiðslufyrirmæla og viðbúnaðar­áætlun.

33. gr.

Reglur þessar, sem settar eru skv. heimild í 38. gr., sbr. 4. gr., laga nr. 36/2001 um Seðla­banka Íslands, taka gildi 17. ágúst 2009. Á sama tíma falla úr gildi reglur um starf­semi jöfnunarkerfa nr. 313 frá 11. apríl 2007.