I. KAFLI

Ríkisstjórnarfundir.

1. gr.

Ríkisstjórnarfundir.

Ríkisstjórnarfundir eru fundir allra ráðherra sem sæti eiga í ríkisstjórn Íslands. Ráðherrum er skylt að sækja ríkisstjórnarfundi nema réttmæt forföll hamli. Forsætisráðherra stýrir ríkisstjórnarfundum, sbr. 4. mgr. 6. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Ráðherrar skulu ávarpa hvern annan með starfs­titlum á ríkisstjórnarfundum.

Áður en ráðherra fer úr landi ber honum að tryggja að annar ráðherra geti veitt ráðuneyti hans forstöðu meðan dvalið er ytra. Tilkynna skal ritara ríkisstjórnarinnar skriflega um brottfarar- og komudag ráðherra og um staðgengil hans. Ritari færir fjarveru ráðherra og staðgöngu fyrir hann til bókar í fundargerð næsta fundar.

2. gr.

Mál sem bera skal upp í ríkisstjórn.

Ríkisstjórnarfundi skal halda um eftirfarandi mál, sbr. 1.-2. mgr. 6. gr. laga um Stjórnarráð Íslands:

1. Nýmæli í lögum, þ.e. lagafrumvörp sem ráðherrar hyggjast leggja fram á Alþingi sem stjórnar­frumvörp, og önnur málefni sem bera á upp fyrir forseta Íslands til staðfestingar, þ.m.t. tillögur til þingsályktana og tillögur um flutning stjórnarmálefna á milli ráðuneyta í Stjórnar­ráði Íslands.
2. Mikilvæg stjórnarmálefni. Til mikilvægra stjórnarmálefna teljast t.d. reglugerðir og yfir­lýs­ingar sem taldar eru fela í sér mikilvæga stefnumörkun eða áherslubreytingar eða ef sýnt þykir að reglugerð eða yfirlýsing geti haft áhrif á útgjöld ríkissjóðs umfram fjárheimildir eða á efnahagsmál almennt. Til mikilvægra stjórnarmálefna teljast jafnframt m.a. upp­lýsingar um fundi sem ráðherrar eiga um mikilvæg málefni með aðilum úr stjórnkerfinu eða utan þess eða þegar þeim sem fulltrúum ríkisstjórnarinnar eru veittar mikilvægar upplýsingar eða kynnt mikilsverð málefni sem ástæða er til að ætla að eigi erindi við ríkis­stjórnina í heild sinni.
3. Önnur mál sem ráðherrar óska eftir að bera upp í ríkisstjórn.

Þegar mál sem bera skal upp í ríkisstjórn varðar málefnasvið annars ráðuneytis skal það að jafnaði borið undir viðkomandi ráðuneyti á undirbúningsstigi áður en það kemur til umfjöllunar í ríkisstjórn.

3. gr.

Boðun ríkisstjórnarfunda.

Ríkisstjórnarfundir skulu að jafnaði haldnir tvisvar í viku meðan Alþingi situr, á þriðjudögum og föstudögum, en annars einu sinni í viku og þá að jafnaði á þriðjudögum. Fundir hefjast stundvíslega kl. 9.30, nema annað sé ákveðið.

Forsætisráðherra getur boðað fundi á öðrum tímum eftir þörfum og aðrir ráðherrar geta jafnframt óskað eftir því við forsætisráðherra að boðað sé til fundar utan reglulegra fundartíma.

Forsætisráðherra boðar ráðherra til fundar. Boða skal til ríkisstjórnarfunda fyrir kl. 12, að jafnaði á mánudögum og fimmtudögum, ef um reglulegan fundartíma er að ræða.

Ríkisstjórnarfundir skulu að jafnaði haldnir í Stjórnarráðshúsinu eða í Ráðherrabústaðnum við Tjarnargötu. Forsætisráðherra getur boðað til funda á öðrum stöðum.

4. gr.

Dagskrá ríkisstjórnarfunda.

Ráðherrar skulu tilkynna forsætisráðherra um mál sem þeir hyggjast taka upp á ríkisstjórnarfundi eigi síðar en kl. 15 á mánudögum og fimmtudögum ef um reglulega fundartíma er að ræða. Mál sem tilkynnt er um eftir þann tíma verða sett á dagskrá næsta ríkisstjórnarfundar þar á eftir nema forsætisráðherra ákveði annað.

Dagskrá ríkisstjórnarfunda skal send öllum ráðherrum að jafnaði fyrir kl. 16 daginn fyrir ríkis­stjórnar­fund, ef um reglulegan fundartíma er að ræða. Fyrirhuguð dagskrá ríkisstjórnarfunda er trún­aðar­mál og er óheimilt að upplýsa um dagskrármál nema með samþykki þess ráðherra sem hefur óskað eftir að taka málið á dagskrá.

Dagskrá ríkisstjórnarfunda skal gerð opinber að fundi loknum, kynnt fjölmiðlum með tilkynningu og birt á vef Stjórnarráðs Íslands, sbr. 4. mgr. 7. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Sá ráðherra sem ber ábyrgð á dagskrármáli gerir nánari grein fyrir efnisatriðum þess samkvæmt nánari ákvörðun ríkis­stjórnarinnar, að eigin frumkvæði eða samkvæmt fyrirspurnum þar um. Heimilt er að undan­skilja dagskrármál birtingu ef þau varða málefni sem eru undanþegin upplýsingarétti almenn­ings samkvæmt upplýsingalögum, þegar umfjöllun ríkisstjórnar er ólokið, endanleg ákvörðun í máli liggur ekki fyrir eða þegar aðrar málefnalegar ástæður réttlæta að vikið sé frá megin­reglunni um birtingu að mati ríkisstjórnarinnar. Um aðgang að gögnum ríkisstjórnar fer sam­kvæmt ákvæðum upplýsingalaga.

5. gr.

Gögn ríkisstjórnar.

Öllum málum sem ráðherrar bera upp í ríkisstjórn skal fylgja sérstakt minnisblað ráðherra til ríkis­stjórnar þar sem meginatriði máls eru rakin og helstu sjónarmið sem að baki liggja, sbr. 3. mgr. 6. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Ef ráðherra óskar eftir samþykki ríkisstjórnar skal setja fram í minnisblaði skýrt orðaða tillögu þar um. Forsætisráðuneytið veitir nánari leiðbeiningar um ritun minnisblaða sem leggja á fyrir ríkisstjórn. Þegar sérstaklega stendur á er heimilt með sam­þykki forsætisráðherra að víkja frá skyldu til að leggja mál fram skriflega.

Minnisblöð, lagafrumvörp, þingsályktunartillögur, drög að reglugerðum, skýrslur og önnur gögn sem ráðherrar hyggjast leggja fram á ríkisstjórnarfundum í tengslum við tilkynnt dagskrármál, sbr. 1. mgr. 4. gr., skulu hafa borist forsætisráðuneytinu eigi síðar en kl. 15 daginn fyrir fund. Gögnin skulu gerð aðgengileg ráðherrum, ráðuneytisstjórum og riturum ráðherra, sem og öðrum starfs­mönnum ráðuneyta sem fengið hafa sérstaka heimild ráðherra til aðgangs, í sameiginlegu funda­kerfi ríkisstjórnarinnar, að jafnaði eigi síðar en kl. 16 daginn fyrir ríkisstjórnarfund, ef um reglu­legan fundartíma er að ræða. Þegar sérstaklega stendur á, að mati ráðherra, er honum þó heimilt að undanskilja gögn máls eða hluta þeirra frá birtingu í sameiginlegu fundakerfi ríkis­stjórnar­innar samkvæmt ákvæði þessu.

Við upphaf ríkisstjórnarfundar skulu ráðherrar afhenda ritara ríkisstjórnar minnisblöð og önnur gögn, sem þeir hyggjast leggja fyrir ríkisstjórn, í nægilega mörgum eintökum handa ráðherrum og ritara ríkisstjórnar. Ráðherra skal vekja athygli á því ef minnisblaði eða öðrum gögnum sem dreift er á ríkisstjórnarfundi hefur verið breytt frá því að þau voru birt í sameiginlegu fundakerfi ríkis­stjórnar­innar eða ef ný gögn eru lögð fram. Komi í ljós misræmi á milli framlagðra gagna og gagna sem birt hafa verið í sameiginlegu fundakerfi ríkisstjórnarinnar fyrir fund, gilda hin framlögðu gögn.

Trúnaðar- og þagnarskylda hvílir á ráðherrum og starfsmönnum ráðuneyta sem aðgang hafa að sameiginlegu fundakerfi ríkisstjórnarinnar um öll gögn ríkisstjórnar nema ríkisstjórnin samþykki að aflétta trúnaði eða lög kveði á um annað.

6. gr.

Fundargerðir ríkisstjórnarfunda.

Forsætisráðherra felur starfsmanni forsætisráðuneytisins að gegna störfum ritara ríkisstjórnar, sbr. 1. mgr. 7. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Ritari ríkisstjórnar annast undirbúning ríkisstjórnarfunda í samvinnu við ritara forsætisráðherra og skráir fundargerðir.

Í fundargerðir ríkisstjórnar, sbr. 2. mgr. 7. gr. laga um Stjórnarráð Íslands, skulu færðar niður­stöður, skýrt frá frásögnum og tilkynningum ráðherra auk þess sem greint skal frá umræðu­efni, ef ekki er á því formleg niðurstaða, og bókuð afstaða samkvæmt sérstakri ósk ráð­herra. Ef afgreiðsla máls byggist á öðrum sjónarmiðum en þeim sem lýst er í minnisblaði ráð­herra, sbr. 1. mgr. 5. gr., eða í öðrum framlögðum gögnum skal gera grein fyrir þeim í fundar­gerð.

Fundargerðir skulu staðfestar af forsætisráðherra og dreift til annarra ráðherra þegar staðfesting liggur fyrir, sbr. 3. mgr. 7. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Komi fram athugasemd við fundargerð frá ráðherra skal hún skráð í fundargerð næsta fundar.

Dagskrár, fundargerðir og öll gögn sem lögð eru fram á ríkisstjórnarfundum skulu varðveitt á pappír og rafrænu formi í málaskrá ríkisstjórnar.

Ritara ríkisstjórnar er heimilt að skýra ráðuneytisstjórum viðkomandi ráðuneyta frá ákvörðunum er varða þeirra ráðuneyti og senda þeim skriflega útdrætti úr fundargerðum samkvæmt eigin ákvörðun eða ósk viðkomandi ráðuneytisstjóra. Trúnaðar- og þagnarskylda hvílir á ráðuneytis­stjórum og öðrum starfsmönnum ráðuneyta með sama hætti og á ráðherra.

7. gr.

Eftirfylgni með samþykktum ríkisstjórnar.

Ráðherra sem ber ábyrgð á máli, sbr. forsetaúrskurð um skiptingu stjórnarmálefna milli ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands, skal tryggja eftirfylgni með samþykkt ríkisstjórnar.

II. KAFLI

Undirbúningur, meðferð og afgreiðsla stjórnarfrumvarpa í ríkisstjórn.

8. gr.

Afgreiðsla ríkisstjórnar.

Frumvörp til laga sem ráðherrar hyggjast leggja fram á Alþingi sem stjórnarfrumvörp skulu áður tekin til meðferðar á ríkisstjórnarfundi, sbr. 1. tölul. 1. mgr. 2. gr., sbr. og 1. tölul. 6. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Þingmálaskrá ríkisstjórnar skal tekin til meðferðar á ríkisstjórnarfundi áður en hún er send Alþingi, sbr. 1.–2. mgr. 47. gr. laga um þingsköp Alþingis.

9. gr.

Undirbúningur og frágangur stjórnarfrumvarpa og þingmálaskrár ríkisstjórnar.

Stjórnarfrumvörp skulu undirbúin og frá þeim gengið í samræmi við reglur þessar og leiðbeiningar í handbók um undirbúning og frágang lagafrumvarpa, sem forsætisráðuneytið gefur út. Þingmálaskrá ríkisstjórnar skal undirbúin og frá henni gengið í samræmi við leiðbeiningar sem forsætisráðuneytið gefur út.

10. gr.

Tilefni og nauðsyn lagasetningar.

Í almennum athugasemdum við frumvarp sem lagt er fyrir ríkisstjórn skal greina frá tilefni laga­setningar og rökstyðja hvers vegna hún er nauðsynleg. Þá skal greint frá þeim valkostum sem fyrir hendi hafi verið við útfærslu frumvarps og hvers vegna leið lagasetningar var valin.

Ef frumvarp er ekki á þingmálaskrá ríkisstjórnar skal ráðherra rökstyðja í minnisblaði til ríkis­stjórnar hvers vegna frumvarp skuli eigi að síður lagt fram.

11. gr.

Stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.

Ef samning frumvarps hefur gefið tilefni til að meta hvort það samrýmist stjórnarskrá eða alþjóð­legum skuldbindingum skal þess getið í almennum athugasemdum.

12. gr.

Samráð milli ráðuneyta, við hagsmunaaðila og almenning.

Ef frumvarp varðar málefnasvið annars ráðuneytis skal það borið undir viðkomandi ráðuneyti á undirbúningsstigi. Einnig skal kynna frumvarp öðrum ráðuneytum með hæfilegum fyrirvara fyrir ríkisstjórnarfund ef ætla má að efni þess tengist málefnasviðum þeirra. Þegar um veigamikil mál er að ræða sem ekki er að finna í þingmálaskrá ríkisstjórnar er æskilegt að kynna þau í ríkisstjórn áður en samning frumvarps hefst.

Í almennum athugasemdum við lagafrumvörp skal gera grein fyrir því hverja frumvarp snerti fyrst og fremst, hvernig samráði hafi verið háttað, hvaða sjónarmið komu fram og hvort brugðist hafi verið við þeim, og hvaða áhrif samráðið hafi haft á fyrirliggjandi frumvarp.

13. gr.

Mat á áhrifum stjórnarfrumvarpa.

Hver ráðherra skal í samræmi 66. gr. laga um opinber fjármál leggja mat á áhrif stjórnarfrumvarpa, þ.m.t. fjárhagsleg áhrif, sem hann hyggst leggja fram á Alþingi og skal matið birt sem hluti af almennum athugasemdum með frumvarpinu. Við mat á áhrifum skulu markmið og tilætluð áhrif lagasetningar dregin skýrt fram. Mat á áhrifum stjórnarfrumvarps skal unnið í samræmi við reglu­gerð sem fjármála- og efnahagsráðherra setur á grundvelli 12. tölul. 1. mgr. 67. gr. laga um opinber fjármál.

Mat skv. 1. mgr. skal kynnt fjármála- og efnahagsráðherra að jafnaði tveimur vikum áður en fyrirhugað er að leggja frumvarp fram í ríkisstjórn. Fjármála- og efnahagsráðherra skal leggja mat á það innan tveggja vikna frá því að frumvarp berst honum hvort hann telji ástæðu til að veita umsögn um matið og eftir atvikum efnahagslega þýðingu þess frumvarps sem í hlut á. Kjósi fjármála- og efnahagsráðherra að veita umsögn skal hún send viðkomandi ráðherra eigi síðar en fjórum vikum eftir að frumvarp barst honum til kynningar og skal umsögnin þá fylgja frumvarpinu þegar það er lagt fram í ríkisstjórn og á Alþingi.

Fjármála- og efnahagsráðherra skal setja leiðbeiningar um framkvæmd þessa ákvæðis í samráði við forsætisráðuneyti, sbr. einnig handbók um undirbúning og frágang lagafrumvarpa.

14. gr.

Áhrif á fjárhag sveitarfélaga.

Þegar fyrirsjáanlegt er að lagafrumvarp muni hafa fjárhagsleg áhrif á sveitarfélög skal fara fram sérstakt mat á slíkum áhrifum, sbr. 129. gr. sveitarstjórnarlaga. Slíkt mat skal lagt fyrir Samband íslenskra sveitarfélaga til umsagnar. Viðkomandi ráðuneyti skal í kostnaðarumsögn, sem fylgi frum­varpi, gera grein fyrir niðurstöðunni og hvort ágreiningur sé við Samband íslenskra sveitar­félaga. Ráðuneyti sveitarstjórnarmála gefur nánari leiðbeiningar um hvað felast skuli í matinu, um framsetningu kostnaðarumsagnarinnar og tekur saman árlegt yfirlit yfir niðurstöður, sbr. 5. mgr. 129. gr. sveitarstjórnarlaga.

15. gr.

Mat á nauðsyn eftirlitsreglna.

Þegar stjórnarfrumvarp felur í sér ákvæði um eftirlit með starfsemi fyrirtækja eða einstaklinga skal fylgja því greinargerð um mat skv. 1.-2. mgr. 3. gr. laga um opinberar eftirlitsreglur. Sú greinar­gerð skal að lágmarki unnin í samræmi við grunnmat á eftirlitsreglum, sem birt er á vef forsætis­ráðuneytisins.

16. gr.

Frumvörp er varða samninginn um Evrópska efnahagssvæðið.

Ef frumvarp felur í sér innleiðingu á EES-gerð eða heimild til slíkrar innleiðingar skal þess getið í ákvæði næst á undan gildistökuákvæði, enda beri aðrar greinar frumvarpsins það ekki skýrlega með sér. Tekið skal fram í almennum athugasemdum við frumvarpið hvaða leiðir hafi verið færar til innleiðingar á gerðinni og hvers vegna sú leið sem lögð er til í frumvarpinu hafi orðið fyrir valinu. Þá skulu í athugasemdum við frumvarpið koma fram þau efnisatriði sem tilgreind eru í 5. gr. reglna forsætisnefndar Alþingis um þinglega meðferð EES-mála, sbr. 37. gr. laga um þingsköp Alþingis.

Gæta skal að tilkynningarskyldu gagnvart Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) og biðstöðuskyldu íslenska ríkisins varðandi ríkisaðstoð samkvæmt 61. gr. EES-samningsins.

Ennfremur skal gæta að tilkynningaskyldu gagnvart Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) þar sem það á við, t.d. varðandi tæknilegar reglur um vöru og fjarþjónustu sem geta haft í för með sér óheimilar tæknilegar viðskiptahindranir, sbr. lög um skipti á upplýsingum um tæknilegar reglur um vörur og fjarþjónustu, og ákvæði er varða frelsi til að veita þjónustu (með eða án staðfestu) á Íslandi, sbr. 1. og 2. gr. reglugerðar um tilkynningar til Eftirlitsstofnunar EFTA í tengslum við þjónustuviðskipti á innri markaði Evrópska efnahagssvæðisins.

17. gr.

Málfar, íslensk lagahefð.

Frumvörp skulu sett fram á skýru og einföldu máli. Texti lagafrumvarpa á að vera á lýtalausu íslensku máli og laus við villur í málfari og stafsetningu. Greinarmerkjasetning á að vera skýr og frágangur til fyrirmyndar. Þá skulu frumvörp falla vel að öðrum lögum og vera í samræmi við íslenska lagahefð.

18. gr.

Umsögn forsætisráðuneytis.

Stjórnarfrumvörp, önnur en frumvarp til fjárlaga, fjáraukalaga og lokafjárlaga, skulu send forsætis­ráðuneytinu í síðasta lagi tveimur vikum fyrir ríkisstjórnarfund þar sem til stendur að leggja frum­varpið fram.

Við umfjöllun um stjórnarfrumvarp í ríkisstjórn skal liggja fyrir umsögn skrifstofu löggjafarmála í forsætisráðuneytinu um það hvort frumvarpið hafi verið unnið í samræmi við reglur þessar og leiðbeiningar í handbók um undirbúning og frágang lagafrumvarpa. Forsætisráðherra getur veitt undanþágu frá þessu ákvæði ef brýna nauðsyn ber til.

19. gr.

Samþykki þingflokka.

Samþykki ríkisstjórnar fyrir framlagningu stjórnarfrumvarpa, annarra en frumvarps til fjárlaga, fjáraukalaga og lokafjárlaga, er að jafnaði skilyrt samþykki þingflokka sem eiga aðild að ríkisstjórn, nema ríkisstjórnin ákveði annað. Þingflokkar stjórnarflokkanna tilkynna viðkomandi ráðherra eða fulltrúa hans skriflega um afgreiðslu sína með afriti til ritara ríkisstjórnarinnar. Ritari heldur skrá yfir tillögur ráðherra um þingmál ríkisstjórnarinnar og afdrif þeirra í þingflokkum hennar.

III. KAFLI

Gildistaka.

20. gr.

Reglur þessar, sem settar eru með stoð í 5. mgr. 7. gr. laga um Stjórnarráð Íslands og samþykktar hafa verið í ríkisstjórn, öðlast þegar gildi. Við gildistöku reglnanna falla úr gildi reglur nr. 11/2013, um starfshætti ríkisstjórnar.

Forsætisráðuneytinu, 18. mars 2016.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson.

Ágúst Geir Ágústsson.